امروزه یکی از شایع ترین مشکلاتی که اغلب بیماران را بسیار نگران می کند، خون ریزی دستگاه گوارش است. منشا این خونریزی می تواند از دستگاه گوارش فوقانی یا تحتانی باشد و علائم آن شامل استفراغ خونی ، خون قرمز در مدفوع یا مدفوع قیری رنگ می شود. توصیه می کنم حتما مقاله شفا کلینیک را تا انتها مطالعه کنید.
علت خون ریزی دستگاه گوارش
بروز این بیماری ممکن است علت های مختلفی داشته باشد و بررسی آن ها نیازمند دقت است. توجه داشته باشید که اگر با علائم ذکر شده مواجه شدید، جدی بگیرید و حتما به پزشک مراجعه نمایید. بروز این علائم می تواند نشانگر بیماری های خوش خیم یا بیماری های خطرناک و کشنده همچون سرطان باشد. مهم ترین علت های خون ریزی عبارتند از :
- هموروئید
- آسیب مری
- التهاب معده
- واریس مری
- زخم گوارشی
- توده های سرطانی
- التهاب زخمی روده بزرگ
همچنین باید اضافه کنیم که خونریزی می تواند یا در دستگاه گوارشی فوقانی یا تحتانی رخ دهد. یکی از رایج ترین دلایل خونریزی در قسمت تحتانی دستگاه گوارش ، کولیت است و زمانی رخ می دهد که کلون ملتهب می شود. کولیت چندین علت دارد شامل:
عفونت، مسمومیت غذایی، انگل، بیماری کرون یا زخم کولیت، کاهش جریان خون در کولون
موارد زیر می تواند منجر به خونریزی در سیستم هاضمه فوقانی شود:
- زخم معده: شایع ترین علت خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است. زخم معده در لایه داخلی معده و قسمت فوقانی روده کوچک ایجاد می شود. اسید معده یا از باکتری ها یا استفاده از داروهای ضد التهاب به غشای معده آسیب می رساند و منجر به تشکیل زخم می شود.
- پارگی معده : پارگی در غشای داخلی لوله ای که گلو را به مری (معده) متصل می کند. پارگی معده با نام مالوری-ویس معروف است و می تواند باعث خونریزی زیادی شود. افرادی که الکل زیادی مصرف می کنند بیشتر به این عارضه مبتلا می شوند.
- رگ های غیر طبیعی و بزرگ شده در مری (واریس مری): این عارضه اغلب در افراد مبتلا به بیماری جدی کبدی رخ می دهد.
- ازوفاژیت : التهاب مری معمولاً ناشی از بیماری رفلاکس معده (مری) است.
موارد زیر می تواند منجر به خونریزی در سیستم هاضمه تحتانی شود:
- بیماری دیورتیکولار: ایجاد کیسه های کوچک و برآمده در دستگاه گوارش است (دیورتیکولوز). اگر یک یا چند کیسه ملتهب یا آلوده شود، دیورتیکولیت نامیده می شود.
- تومور: تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) یا سرطانی مری، معده، روده بزرگ یا راست روده می توانند غشای دستگاه گوارش را تضعیف کرده و باعث خونریزی شوند.
- پولیپ روده بزرگ: توده های کوچک متشکل از سلول های غشای روده بزرگ می توانند باعث خونریزی شوند. اکثر این پولیپ ها بی ضرر هستند ، اما برخی از آن ها ممکن است سرطانی باشند یا در صورت عدم برداشتن سرطانی شوند.
- هموروئید یا بواسیر: وریدهای متورم در مقعد یا پایین رکتوم شبیه رگ های واریسی هستند
- شکاف مقعدی (فیشر): پارگی های کوچک در غشای مقعد است.
- پروکتیت: التهاب غشای مخاطی راست روده است و می تواند باعث خونریزی مقعدی شود.
خون در مدفوع
یکی از نشانه های خون ریزی دستگاه گوارش ، وجود خون در مدفوع می باشد. این عارضه بسیار شایع بوده و درمان آن باید به سرعت انجام شود.
البته معمولا وجود خون در مدفوع نشان دهنده بیماری های بی خطری همچون بواسیر است. از دیگر علل بروز این مشکل می توان به موارد زیر اشاره نمود :
- سرطان
- بیماری کرون
- کولیت السراتیو
- پولیپ روده بزرگ
- خونریزی معده یا دوازدهه
استفراغ خونی
این عارضه ممکن است بر اثر عوامل مختلفی پدید آید و از قسمت های بالایی دستگاه گوارش نشات میگیرد. قسمت های فوقانی دستگاه گوارش عبارتند از :
- مری
- معده
- روده کوچک ( دوازدهه )
در صورتی که خون موجود در استفراغ روشن باشد، به این معنی است که خون ریزی کمی قبل تر اتفاق افتاده اما چنانچه خون تیره باشد ، نشانگر این است که مدت زیادی از خون ریزی گذشته و خون مدتی است که در معده باقی مانده.
جلوگیری از بروز خونریزی دستگاه گوارش
- محدود کردن مصرف داروهای ضد التهاب فاقد استروئید
- محدود کردن نوشیدنی های حاوی الکل
- ترک سیگار
تشخیص خون ریزی دستگاه گوارش
خون ریزی دستگاه گوارش بسته به این که در کجا اتفاق می افتد، از روش های مختلفی تشخیص داده می شوند.
- خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی : چنانچه خون ریزی در دستگاه گوارش فوقانی اتفاق بیوفتد و به صورت استفراغ خونی ظاهر شود، از طریق آندوسکوپی بررسی خواهد شد.
- خون ریزی دستگاه گوارش تحتانی : در صورتی که خون ریزی در دستگاه گوارش تحتانی اتفاق بیوفتد و با مدفوع خونی ظاهر شود، از طریق کولونوسکوپی تشخیص داده می شود. البته در برخی موارد که خون ریزی کمتر است ممکن است خون داخل مدفوع با چشم قابل مشاهده نباشد.
پزشک سابقه پزشکی بیمار شامل خونریزی های قبلی را در پرونده بیمار ثبت می کند، معاینه فیزیکی انجام می دهد و در صورت نیاز آزمایشات لازم را تجویز می کند.
این آزمایشات شامل تست های ذیل می باشد:
- آزمایش خون: شمارش کامل فاکتورهای خون، سرعت انعقاد خون، شمارش پلاکت خون و آزمایش کبد انجام می شود.
- آزمایش مدفوع: آنالیز مدفوع می تواند به تعیین علت خونریزی پنهان کمک کند.
- لاواژ معده: لوله ای از بینی به معده وارد می شود تا محتوای معده را تخلیه کند. ممکن است به تعیین منبع خونریزی کمک کند.
- آندوسکوپی فوقانی: دوربین کوچکی در انتهای یک لوله طولانی از دهان عبور داده می شود تا پزشک بتواند دستگاه گوارش فوقانی را بررسی کند.
- کولونوسکوپی: یک دوربین کوچک در انتهای یک لوله طولانی از رکتوم عبور می کند تا پزشک بتواند روده بزرگ و راست روده را بررسی کند. پزشک ممکن است بیوپسی یا نمونه برداری را انجام دهد.
- آندوسکوپی کپسولی: بیمار یک کپسول به اندازه ویتامین با یک دوربین کوچک را وارد بدن می کند. کپسول از دستگاه گوارش عبور می کند و عکسهای زیادی به یک ضبط کننده که روی کمربند دور کمر خود می بندید ارسال می کند. و بدین ترتیب پزشک را قادر می سازد تا داخل روده کوچک را ببیند.
- آنژیوگرافی: ماده حاجب به رگ تزریق می شود و اشعه ایکس برای جستجوی رگ هایی که خونریزی می کنند یا سایر ناهنجاری ها تزریق می شود.
- آزمایشات تصویربرداری: برای شناسایی منبع خونریزی ممکن است انواع دیگری از آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن شکمی نیز مورد استفاده قرار گیرد
درمان خونریزی دستگاه گوارش
درمان این عارضه بسته به محل آن متفاوت است.
- خون ریزی با منشا دیورتیکول : در این حالت پزشک به داخل سرخرگ تغذیه کننده آن دارو تزریق خواهد کرد.
- خون ریزی با منشا گاستریت ( التهاب معده ) : به منظور درمان این نوع از خون ریزی ابتدا باید به درمان منشا آن پرداخت.
- خون ریزی با منشا هموروئید : برای درمان این خون ریزی باید علل زمینه ای ایجاد کننده بررسی و درمان شود.
- البته برای کنترل و درمان این عارضه از لیزر نیز می توان استفاده نمود.
